Zgodnie z ustawą „Prawo własności przemysłowej” z dnia 30 czerwca 2000r. przez pojęcie wynalazek biotechnologiczny rozumie się:
„(…) wynalazek w rozumieniu art. 24, dotyczący wytworu składającego się z materiału biologicznego lub zawierającego taki materiał albo sposobu, za pomocą którego materiał biologiczny jest wytwarzany, przetwarzany lub wykorzystywany”.
Termin „ materiał biologiczny”, o którym mowa powyżej został zdefiniowany jako „materiał zawierający informację genetyczną i zdolny do samoreprodukcji albo nadający się do reprodukcji w systemie biologicznym”.
W praktyce jako wynalazek biotechnologiczny uznać można np. odpowiednio przygotowaną sekwencję DNA, która po wprowadzeniu do bakterii będzie skutkowała produkują pożądanego związku (bio)chemicznego np. antybiotyku czy insuliny. Rozwój biologii molekularnej umożliwił „stworzenie” bakterii mogących rozkładać ropę naftową, a przez to ocalić środowisko po wyciekach ropy naftowej.
Wiele z obecnie wprowadzanych i opracowywanych leków jest produktem procesów biotechnologicznych. Należą do nich np. przeciwciała, posiadające zdolność do wybiórczego łączenia się z określonymi cząsteczkami, a przez to niwelowania niektórych efektów spowodowanych aktywnością komórek nowotworowych. Ponadto, dynamiczne prace nad modyfikacjami sekwencji DNA w celu opracowania terapii genowych mają na celu możliwość „naprawienia” defektu genetycznego powodującego jednostkę chorobową.
Obecnie biotechnolodzy pracują nad rozwojem nowych, bardziej selektywnych terapii „celowanych”, które mają koncentrować się na okreslonych typach komórek przez co działać skuteczniej i wywoływać mniej działań niepożądanych. Możliwości obecnej nauki pozwalają również na wykorzystanie komórek macierzystych w terapii chorób neurodegeneracyjnych np. Parkinsona.
Choć biotechnologia, jako relatywnie młoda dziedzina nauki, zaowocowała wieloma produktami ułatwiającymi nasze życie, to należy mieć na uwadze ogrom pracy włożonej w opracowanie wspomnianych wynalazków. Wiele z podjętych prób skończyło się niepowodzeniem kosztownych projektów badawczych.
Dzięki prawu patentowemu możliwe jest zapewnienie zwrotu olbrzymich nakładów finansowych, jakie są ponoszone w celu opracowań wynalazków, które służą człowiekowi w ochronie zdrowia, produkcji żywności lub trosce o środowisko.
Dynamiczne prace nad terapią genową mają na celu możliwość „naprawienia” defektu genetycznego powodującego jednostkę chorobową.
Aby ograniczyć możliwość patentowania rozwiązań, które wywoływałyby wątpliwości natury etycznej i/ lub byłyby sprzeczne z porządkiem publicznym ustawodawca wyłączył możliwość patentowania następujących rozwiązań:
1) sposobów klonowania ludzi
2) sposobów modyfikacji tożsamości genetycznej linii zarodkowej człowieka
3) stosowania embrionów ludzkich do celów przemysłowych lub handlowych
4) sposobów modyfikacji tożsamości genetycznej zwierząt, które mogą powodować u nich cierpienia, nie przynosząc żadnych istotnych korzyści medycznych dla człowieka lub zwierzęcia, oraz zwierząt będących wynikiem zastosowania takich sposobów.
Autor: Marcin Maćkowski, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy